Ảnh minh họa
Mất vài tháng bộ đội mới tiếp cận và vận động được nhóm người này về định cư tại bản Ón, Yên Hợp và Mò O – Ồ Ồ ở xã Thượng Hóa. Đầu năm 2010, tộc người kỳ lạ được đưa vào danh sách 10 bộ lạc còn nhiều bí ẩn nhất thế giới.
Theo lời già làng người Rục, họ thường ở hang lèn dưới những vòm, mái đá lèn hoặc dựng trại tại chân núi, nơi có nước rục (nước trong núi đá vôi hoặc lòng đất) chảy ra. Đó cũng là lý do họ được gọi là người Rục.
Các nhà nghiên cứu khẳng định người Rục là cư dân tiền Việt Mường hiếm hoi còn lại của nước ta. Vì sống tách biệt với thế giới, dựa vào thiên nhiên nên họ còn giữ nhiều cách sinh hoạt của người tiền sử. Người Rực không biết đến các dân tộc khác, không tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Họ không mặc quần áo, chỉ che thân bằng vỏ cây sơ sài, nuôi tóc dài quá lưng.
Ngoài ra, người Rục còn biết leo trèo trên cây, triền núi cao để hái lượm, săn bắt. Họ quen ăn bột nhúc, bột đoác, thịt thú nhỏ, đặc biệt yêu thích thịt khỉ. Với cuộc sống hoang dã như vậy, dĩ nhiên người Rục cũng không có dụng cụ nấu ăn mà chỉ có thể lấy cây gỗ khoét rỗng ruột để nấu. Khi nào không có thú rừng, củ mài, họ lại tìm cây chà lị luộc ăn đỡ đói.
Mặc dù hiện tại đã rời hang đá về sống với cộng đồng được hơn 60 năm nhưng người Rục vẫn chưa thể hoàn toàn từ bỏ những thói quen tự nhiên. Các già bản của họ hàng năm đến mùa rẫy lại lên rừng, vài ba tháng mới về nhà.
Ngoài lối sống lạ, người Rục còn có phép thuật kỳ bí. Các nhà khoa học được chứng kiến điều này cũng chưa thể giải thích, càng không có cơ hội nghiên cứu kỹ. Người Rục xem những phép thuật của mình là sự linh thiêng, không thể tiết lộ cho người ngoài.
Thuật thổi thắt của người Rục là dùng bùa chú thổi vào người phụ nữ. Sau khi làm điều này, dù sinh hoạt vợ chồng thì cả hai cũng không thể có con. Đến khi muốn sinh em bé, người phụ nữ phải được làm thuật thổi mở, cũng là dùng bùa chú thổi vào người.
Ngoài ra, người Rục còn có thuật hấp hơi, dùng để tránh thú dữ. Khi vào rừng, họ chỉ cần đọc thần chú thì không loại thú dữ nào dám đến gần. Trong trường hợp đi nhóm đông người, thầy Ràng (thầy Mo) có thể dùng phép thuật vẽ vòng tròn cho nhiều người ngồi trong, cũng có tác dụng chống thú dữ.
Với người Rục, việc bị đứt tay, chân, chảy máu, rắn độc cắn hay những loại bệnh khác cũng đều được chữa trị bằng thần chú.